Rất nhiều doanh nghiệp phát sinh giao dịch với hộ kinh doanh cá thể – từ mua nguyên vật liệu, thuê nhân công, đến thuê dịch vụ phụ trợ. Tuy nhiên, khi kiểm tra chứng từ đầu vào, không ít kế toán giật mình vì hộ kinh doanh chỉ xuất hóa đơn bán hàng, không có dòng thuế GTGT (VAT), dẫn đến không được khấu trừ thuế, có nguy cơ bị loại chi phí. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp thắc mắc: Hộ kinh doanh có xuất được hóa đơn VAT không? Có thể lấy hóa đơn đầu vào hợp lệ từ hộ kinh doanh hay không? Và liệu có thể áp dụng hóa đơn điện tử cho các giao dịch với hộ kinh doanh?
Bài viết dưới đây sẽ phân tích sâu, cập nhật quy định mới nhất đến năm 2025, đồng thời gợi ý giải pháp phù hợp, hướng đến việc triển khai hóa đơn điện tử đúng luật, dễ quản lý.
1. Vì sao doanh nghiệp quan tâm đến hóa đơn VAT của hộ kinh doanh?
Trong nhiều tình huống, doanh nghiệp chọn mua hàng hóa, dịch vụ từ hộ kinh doanh cá thể vì chi phí thấp, linh hoạt, dễ thỏa thuận, đặc biệt ở những ngành như vận tải, thi công, nhân công thời vụ, hoặc cung cấp hàng hóa nội địa nhỏ lẻ. Tuy nhiên, khác với doanh nghiệp, hộ kinh doanh thường không xuất được hóa đơn VAT, khiến:
- Không thể khấu trừ thuế GTGT đầu vào
- Không được tính chi phí hợp lệ khi quyết toán thuế
- Rủi ro bị loại chi phí, truy thu và phạt
Chính vì vậy, nhiều doanh nghiệp – đặc biệt là doanh nghiệp đang thi công giải pháp hóa đơn điện tử – rất quan tâm đến việc: hộ kinh doanh có thể xuất hóa đơn VAT không? Nếu không thì phải xử lý như thế nào để vừa đúng luật, vừa đảm bảo chi phí được ghi nhận?
Phân biệt rõ: hóa đơn VAT là gì? Hóa đơn bán hàng khác gì hóa đơn VAT?
Trước khi nói đến hộ kinh doanh có xuất được hóa đơn VAT không, cần phân biệt rõ:
- Hóa đơn giá trị gia tăng (hóa đơn VAT) là hóa đơn áp dụng cho tổ chức, doanh nghiệp kê khai thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ. Trên hóa đơn này có đầy đủ các dòng:
- Giá chưa thuế
- Thuế suất GTGT (5%, 8%, 10%)
- Số tiền thuế
- Tổng tiền thanh toán
- Hóa đơn bán hàng là hóa đơn không có dòng thuế GTGT, thường được áp dụng cho các đối tượng nộp thuế theo phương pháp trực tiếp hoặc khoán, trong đó có hộ kinh doanh.
Vì vậy, nếu chứng từ mà bạn nhận từ hộ kinh doanh không có dòng VAT, thì đó không phải là hóa đơn VAT, mà chỉ là hóa đơn bán hàng, doanh nghiệp sẽ không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào khi sử dụng loại hóa đơn này.
2. Hộ kinh doanh có xuất được hóa đơn VAT không?
Trả lời câu hỏi: Vậy hộ kinh doanh có xuất được hóa đơn VAT không?
Câu trả lời là: trong đa số trường hợp – KHÔNG. Lý do là vì hộ kinh doanh không đủ điều kiện để kê khai thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ – vốn là điều kiện bắt buộc để phát hành hóa đơn VAT.
Căn cứ pháp lý:
- Theo Điều 5 Thông tư 78/2021/TT-BTC, đối tượng áp dụng hóa đơn GTGT (hóa đơn VAT) là: “Người nộp thuế giá trị gia tăng theo phương pháp khấu trừ theo quy định của pháp luật thuế.”
- Còn theo Nghị định 123/2020/NĐ-CP, hộ kinh doanh thuộc nhóm sử dụng hóa đơn bán hàng – không phải hóa đơn GTGT.
Lý do hộ không đủ điều kiện khấu trừ thuế:
- Không tổ chức theo mô hình doanh nghiệp
- Không có hệ thống sổ sách kế toán chuẩn mực
- Không phát sinh các chi phí đầu vào có hóa đơn VAT để khấu trừ
- Nộp thuế theo phương pháp khoán hoặc trực tiếp trên doanh thu
Vì vậy, phần lớn hộ kinh doanh không được phép xuất hóa đơn VAT, mà chỉ được xuất hóa đơn bán hàng (dù là bản giấy hay điện tử).
Có ngoại lệ không? Khi nào hộ kinh doanh được xuất hóa đơn VAT?
Trên lý thuyết, vẫn có ngoại lệ, nhưng rất hiếm. Hộ kinh doanh có thể được phép áp dụng phương pháp khấu trừ thuế GTGT nếu:
- Có đăng ký tự nguyện kê khai thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ
- Đáp ứng điều kiện về doanh thu (trên 3 tỷ đồng/năm), sử dụng hóa đơn đầu vào có thuế nhiều
- Thực hiện chế độ kế toán, hóa đơn chứng từ đầy đủ
- Có đề nghị với cơ quan thuế và được chấp thuận
Tuy nhiên, quy trình này khá phức tạp, Tổng cục Thuế chỉ khuyến khích mô hình doanh nghiệp áp dụng, chứ không khuyến khích hộ kinh doanh áp dụng phương pháp khấu trừ. Vì vậy, số lượng hộ kinh doanh được phép xuất hóa đơn VAT rất ít.
Thống kê thực tế: Theo dữ liệu của ngành thuế năm 2024, chỉ khoảng 1,6% hộ kinh doanh trên toàn quốc có đăng ký kê khai thuế theo phương pháp khấu trừ, được phép sử dụng hóa đơn GTGT.
Nếu hộ không có hóa đơn VAT, hóa đơn của họ có được chấp nhận không?
Vẫn có thể được chấp nhận, nếu đó là:
- Hóa đơn bán hàng điện tử có mã (có mã xác thực của cơ quan thuế)
- Được phát hành đúng theo Thông tư 78/2021/TT-BTC
- Có đầy đủ thông tin: người bán, người mua, mã số thuế, hàng hóa, giá trị, chữ ký số
- Phù hợp với hợp đồng, biên bản giao nhận
Tuy nhiên:
- Không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào từ hóa đơn bán hàng này
- Doanh nghiệp vẫn có thể hạch toán chi phí hợp lệ nếu chứng từ phù hợp, có căn cứ giao dịch thật
Lưu ý quan trọng:
- Tuyệt đối không sử dụng hóa đơn VAT đứng tên hộ kinh doanh nếu họ không đủ điều kiện – đây là hành vi mua bán hóa đơn, bị xử phạt nặng theo Luật Quản lý thuế.
- Nếu muốn được khấu trừ thuế GTGT, chỉ nên nhận hóa đơn VAT từ doanh nghiệp (không phải hộ kinh doanh).
Kế toán doanh nghiệp cần làm gì khi làm việc với hộ kinh doanh?
- Trước khi ký hợp đồng, hãy kiểm tra mã số thuế, loại hóa đơn mà hộ kinh doanh có thể phát hành
- Nếu họ chỉ có hóa đơn bán hàng, phải xác định trước sẽ không được khấu trừ VAT
- Cần đảm bảo rằng hóa đơn được lập hợp lệ, có chữ ký số, mã của cơ quan thuế (nếu là hóa đơn điện tử)
- Lưu hồ sơ chứng minh giao dịch thật như hợp đồng, phiếu xuất kho, biên bản giao nhận, thanh toán chuyển khoản
Tóm lại, trong phần lớn trường hợp, hộ kinh doanh không được xuất hóa đơn VAT, vì họ không thuộc đối tượng kê khai thuế theo phương pháp khấu trừ. Việc nhận hóa đơn từ hộ chỉ có thể phục vụ mục đích hạch toán chi phí (nếu đủ điều kiện), không phục vụ mục đích khấu trừ thuế GTGT.
Do đó, kế toán, lãnh đạo doanh nghiệp cần xác định rõ loại hình người bán, để tránh bị loại chi phí hoặc bị truy thu thuế, đồng thời tìm giải pháp tối ưu để quản lý hóa đơn đầu vào – đặc biệt trong bối cảnh triển khai hóa đơn điện tử toàn quốc.
3. Giải pháp cho doanh nghiệp cần lấy hóa đơn VAT khi mua hàng từ hộ kinh doanh
Trong thực tế, dù hộ kinh doanh không được xuất hóa đơn VAT, nhưng doanh nghiệp vẫn có thể xử lý linh hoạt để đảm bảo hợp lệ đầu vào, tối ưu chi phí. Dưới đây là 3 hướng giải pháp phổ biến, thiết thực mà doanh nghiệp nên cân nhắc.
Có thể yêu cầu hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp
Một trong những giải pháp bền vững, hợp pháp là khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp. Việc này mang lại nhiều lợi ích
- Doanh nghiệp mới có thể đăng ký kê khai thuế theo phương pháp khấu trừ
- Có thể phát hành hóa đơn VAT điện tử, giúp đối tác (tức doanh nghiệp bạn) được khấu trừ thuế GTGT
- Thủ tục minh bạch hơn, dễ dàng kiểm soát dòng tiền, chi phí
Chuyển đổi như thế nào?
- Theo Nghị định 01/2021/NĐ-CP, hộ kinh doanh có thể chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp tư nhân hoặc công ty TNHH một thành viên, tùy theo điều kiện.
- Việc chuyển đổi không quá phức tạp, đặc biệt khi hộ đã có mã số thuế, doanh thu ổn định, sử dụng hóa đơn điện tử bán hàng. Khi đó, việc lên cấp độ doanh nghiệp giúp hợp thức hóa toàn bộ giao dịch.
Yêu cầu hộ kinh doanh phát hành hóa đơn điện tử bán hàng có đầy đủ thông tin
Ngay cả khi hộ kinh doanh không thể xuất hóa đơn VAT, họ vẫn được phép sử dụng hóa đơn điện tử bán hàng, theo Thông tư 78/2021/TT-BTC. Ưu điểm của hóa đơn điện tử bán hàng:
- Có mã số thuế người bán, người mua
- Có thể tra cứu, kiểm tra tính hợp lệ dễ dàng qua cổng của Tổng cục Thuế
- Dễ quản lý hơn hóa đơn giấy truyền thống
- Giúp doanh nghiệp bạn chứng minh tính hợp pháp của chi phí
Lưu ý: Khi nhận hóa đơn điện tử từ hộ kinh doanh, cần kiểm tra:
- Tên hàng hóa, số lượng, đơn giá rõ ràng
- Đơn vị bán hàng có mã số thuế hợp lệ
- Hóa đơn có mã của cơ quan thuế (nếu là hóa đơn có mã)
Tránh rủi ro khi cố tình “hợp thức hóa” chi phí từ hóa đơn không đủ điều kiện
Một số doanh nghiệp có tâm lý “đối phó” khi không có hóa đơn VAT từ hộ kinh doanh bằng cách:
- Mua hóa đơn VAT khống từ đơn vị khác
- Nhờ bên thứ ba đứng tên xuất hộ hóa đơn
- Ghi nhận chi phí không đúng thời điểm
Đây là những hành vi vi phạm nghiêm trọng quy định về thuế, có thể dẫn đến hậu quả như:
- Bị loại toàn bộ chi phí ghi nhận qua hóa đơn không hợp lệ
- Không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào
- Bị truy thu thuế + phạt vi phạm hành chính, thậm chí truy cứu hình sự nếu hành vi gian lận lớn
Ví dụ thực tế: Theo số liệu từ Tổng cục Thuế, trong năm 2024, có hơn 12.000 doanh nghiệp bị loại chi phí do sử dụng hóa đơn không hợp lệ từ hộ kinh doanh.
Vì vậy, triển khai hệ thống hóa đơn điện tử không chỉ giúp doanh nghiệp minh bạch hóa hoạt động kế toán, mà còn giúp tránh hoàn toàn những rủi ro từ việc dùng hóa đơn không đủ điều kiện.
Giải pháp hóa đơn điện tử dành cho doanh nghiệp – AccNet eInvoice
Để đảm bảo tính hợp lệ, dễ dàng kiểm soát hóa đơn đầu vào từ hộ kinh doanh hoặc nhà cung cấp khác, doanh nghiệp nên triển khai giải pháp hóa đơn điện tử đồng bộ. AccNet eInvoice là giải pháp chuyên nghiệp hỗ trợ:
- Tự động kiểm tra định dạng, nội dung hóa đơn
- Quản lý toàn bộ hóa đơn đầu vào/đầu ra
- Đảm bảo tính pháp lý, lưu trữ đúng quy định
Triển khai AccNet eInvoice giúp doanh nghiệp chủ động xử lý các tình huống hóa đơn khó như với hộ kinh doanh, đồng thời tối ưu quy trình kế toán – thuế.
ACCNET EINVOICE – XỬ LÝ HÓA ĐƠN NHANH, GỌN, KHÔNG LỖI Doanh nghiệp sử dụng AccNet eInvoice báo cáo: tiết kiệm từ 100–300 triệu đồng/năm so với quy trình hóa đơn truyền thống 👉 Mỗi sai sót trên hóa đơn có thể khiến bạn bị phạt đến hàng chục triệu >>> Chuyển sang AccNet eInvoice – xử lý đúng ngay từ đầu! ĐĂNG KÝ TƯ VẤN VÀ DEMO NGAY HÔM NAY
4. Thống kê & quy định pháp lý mới nhất liên quan (cập nhật 2025)
Để giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện hơn, dưới đây là các số liệu thống kê, căn cứ pháp lý mới nhất có liên quan đến hóa đơn VAT, hộ kinh doanh.
Văn bản pháp lý điều chỉnh việc sử dụng hóa đơn VAT và hóa đơn điện tử
| Văn bản | Nội dung liên quan |
| Thông tư 78/2021/TT-BTC | Hướng dẫn về hóa đơn điện tử, áp dụng với hộ kinh doanh |
| Nghị định 123/2020/NĐ-CP | Quy định về hóa đơn, chứng từ |
| Luật Quản lý thuế 38/2019/QH14 | Căn cứ để xác định nghĩa vụ thuế với hộ kinh doanh |
| Quyết định 317/QĐ-BTC (2023) | Định hướng 100% hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử trước 2026 |
Số liệu cập nhật năm 2024 – 2025 từ Tổng cục Thuế
- Tỷ lệ hộ kinh doanh đang sử dụng hóa đơn điện tử: ~18%
- Tỷ lệ hộ được phép xuất hóa đơn VAT: <2%
- Doanh nghiệp bị loại chi phí vì hóa đơn không hợp lệ: >12.000 đơn vị
- Mục tiêu đến năm 2026: 100% hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử có mã
Các số liệu trên cho thấy: việc sử dụng hóa đơn điện tử đang là xu hướng bắt buộc, kể cả với hộ kinh doanh, để đảm bảo giao dịch hợp pháp, minh bạch cho cả hai bên.
Gợi ý cho doanh nghiệp: Khi bạn đang triển khai giải pháp hóa đơn điện tử, hãy ưu tiên chọn nền tảng hỗ trợ kiểm tra – lưu trữ – đối chiếu hóa đơn đầu vào, đặc biệt với hóa đơn từ hộ kinh doanh. 👉 AccNet eInvoice là một lựa chọn an toàn, chuẩn pháp lý giúp:
- Kiểm tra tính hợp lệ hóa đơn theo thời gian thực
- Cảnh báo rủi ro chứng từ không đúng chuẩn
- Lưu trữ, đồng bộ hóa với hệ thống ERP – kế toán nội bộ
5. Doanh nghiệp nên làm gì khi hợp tác với hộ kinh doanh?
Qua các phân tích trên từ câu hỏi: “hộ kinh doanh có xuất được hóa đơn VAT không?”, có thể thấy rằng phần lớn hộ kinh doanh không được phép xuất hóa đơn VAT, trừ một số trường hợp đặc biệt có đăng ký kê khai theo phương pháp khấu trừ thuế. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến quyền khấu trừ thuế, hạch toán chi phí đầu vào của doanh nghiệp. Để đảm bảo an toàn pháp lý, tối ưu chi phí thuế, doanh nghiệp cần thực hiện các bước sau:
Bước 1. Xác minh rõ loại hình hóa đơn mà hộ kinh doanh sử dụng
Trước khi ký kết hợp đồng hoặc nhận hàng:
- Yêu cầu hộ kinh doanh cung cấp mã số thuế
- Hỏi rõ loại hóa đơn sử dụng: hóa đơn bán hàng hay hóa đơn GTGT
- Nếu là hóa đơn điện tử: kiểm tra mã cơ quan thuế, định dạng chuẩn XML, ký số
Tip: Sử dụng AccNet eInvoice sẽ giúp doanh nghiệp tự động kiểm tra đầu vào, đối chiếu hóa đơn và cảnh báo nếu có bất thường.
Bước 2. Ưu tiên làm việc với hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử có mã
Ngay cả khi không xuất được VAT, hóa đơn điện tử bán hàng có mã vẫn giúp:
- Hợp lệ về mặt pháp lý
- Dễ dàng lưu trữ, tra cứu, quản lý sau này
- Tối ưu quy trình làm việc giữa kế toán, thuế
Bạn có thể yêu cầu hộ kinh doanh phát hành hóa đơn điện tử qua nền tảng được Tổng cục Thuế chấp thuận, kiểm tra tính hợp lệ ngay trên hệ thống của AccNet eInvoice.
Bước 3. Cân nhắc làm việc với hộ kinh doanh có định hướng chuyển đổi lên doanh nghiệp
Việc khuyến khích các hộ kinh doanh lớn chuyển sang mô hình doanh nghiệp không chỉ giúp họ phát triển bền vững mà còn:
- Đảm bảo hóa đơn đầu vào đủ điều kiện khấu trừ thuế
- Tăng mức độ tin cậy trong hợp đồng hợp tác dài hạn
- Hạn chế rủi ro từ hóa đơn không hợp lệ
Doanh nghiệp cũng có thể đưa yêu cầu này như một điều kiện hợp tác lâu dài, đồng thời hỗ trợ về quy trình nếu có thể.
Bước 4. Triển khai hệ thống hóa đơn điện tử toàn diện để kiểm soát rủi ro
Cuối cùng, thay vì xử lý thủ công từng hóa đơn đầu vào, loay hoay kiểm tra tính hợp lệ của hóa đơn từ hộ kinh doanh, doanh nghiệp nên:
- Chuyển đổi sang hệ thống hóa đơn điện tử chuyên nghiệp
- Tự động kiểm tra, lưu trữ, đối chiếu hóa đơn với dữ liệu thuế
- Truy xuất báo cáo, cảnh báo sai lệch ngay khi phát sinh
Việc “hộ kinh doanh có xuất được hóa đơn VAT không?” không còn là câu hỏi mơ hồ khi đã có quy định pháp lý rõ ràng, hướng dẫn cụ thể từ cơ quan thuế. Trên thực tế, hộ kinh doanh vẫn có thể xuất hóa đơn VAT nếu đăng ký tự nguyện kê khai, nộp thuế theo phương pháp khấu trừ, đồng thời thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế theo đúng quy định.
Tuy nhiên, quá trình này đòi hỏi hộ kinh doanh phải nắm rõ các điều kiện, hồ sơ thủ tục, cũng như những ràng buộc khi chuyển sang hình thức kê khai như doanh nghiệp. Chính vì vậy, việc tìm hiểu kỹ các quy định, chuẩn bị đầy đủ về hệ thống kế toán, hóa đơn điện tử là bước đi không thể thiếu để đảm bảo hoạt động kinh doanh ổn định, minh bạch, đúng luật.
Nếu bạn đang triển khai giải pháp hóa đơn điện tử, muốn kiểm soát triệt để hóa đơn đầu vào – kể cả từ hộ kinh doanh, hãy để AccNet eInvoice đồng hành cùng bạn. 👉 Đăng ký tư vấn miễn phí tại đây hoặc liên hệ thông tin dưới đây để được hỗ trợ cá nhân hóa theo mô hình doanh nghiệp của bạn.
THÔNG TIN LIÊN HỆ:- GIẢI PHÁP KẾ TOÁN TOÀN DIỆN ACCNET
- 🏢 Trụ sở chính: 23 Nguyễn Thị huỳnh, Phường 8, Quận Phú Nhuận, TP.HCM
- ☎️ Hotline: 0901 555 063
- 📧 Email: accnet@lacviet.com.vn
- 🌐 Website: https://accnet.vn/
Chủ đề: