Việc lập các khoản dự phòng là một trong những công việc tất yếu của doanh nghiệp nói chung và kế toán nói riêng. Vậy dự phòng giảm giá hàng tồn kho là gì? Những quy định và đối tượng nào sẽ cần lập dự phòng? Hãy cùng Accnet làm rõ vấn đề trên qua các nội dung bài viết sau:
1. Dự phòng giảm giá hàng tồn kho là gì?
Dự phòng giảm giá hàng tồn kho được hiểu là một khoản dự phòng khi có sự suy giảm của giá trị thuần. Là giá trị thấp hơn so với giá trị mà đã ghi sổ của hàng tồn kho.
Việc lập dự phòng này chỉ được thực hiện khi doanh nghiệp có những bằng chứng chứng minh sự suy giảm của giá trị thuần có thể thực hiện được.
Và giá trị thuần có thể thực hiện được của hàng tồn kho (A) được tính theo công thức:
A = Giá bán ước tính của hàng tồn kho trong kỳ – Chi phí ước tính để hoán thành việc sản xuất và bán hàng
2. Dự phòng giảm giá hàng tồn kho bao gồm những quy định trích lập nào?
Theo quy định tại điều 4 của thông tư 48/2019/TT-BTC thì một số quy định về trích lập dự phòng được nêu như sau:
2.1 Đối tượng cần thực hiện
Đối tượng cần lập sẽ gồm: nguyên vật liệu, công dụng cụ, hàng hóa, hàng gửi đi bán, hàng mua đang trên đường đi, hàng hóa kho bảo thuế, hàng thành phẩm mà giá gốc trong sổ kế toán cao hơn giá trị thuần có thể thực hiện ( gọi tắt là hàng tồn kho) đảm bảo điều kiện:
- Có đầy đủ hóa đơn, chứng từ hợp pháp theo đúng quy định của bộ tài chính hay các bằng chứng khác chứng minh được giá vốn hàng tồn kho.
- Hàng tồn kho thược quyền sở hữu của doang nghiệp ngay tại thời điểm lập BCTC năm.
2.2 Mức trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho
Công thức để ra được mức trích lập được áp dụng theo:
Mức trích dự phòng giảm giá hàng tồn kho = Lượng hàng tồn kho thực tế tại thời điểm lập báo cáo x Giá gốc hàng tồn kho theo sổ kế toán – Giá trị thuần có thể thực hiện được của hàng tồn kho
Trong đó có:
- Giá gốc hàng tồn được xác định theo quy định của Chuẩn mực kế toán số 02 hàng tồn kho được ban hành kèm theo Quyết định số 149/2001/QĐ-BTC và văn bản sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế kèm theo nếu có.
- Giá trị thuần có thể thực hiện được của hàng tồn kho là giá bán ước tính của hàng tồn kho trong kỳ tại thời điểm lập BCTC năm trừ cho chi phí ước tính để hoàn thành sản phẩm và tiêu thụ chúng.
2.3 Thời điểm thực hiện nghiệp vụ
Ngay tại thời điểm lập BCTC năm. Dựa trên các cơ sở tài liệu mà doanh nghiệp thu thập chứng minh giá gốc của hàng tồn kho cao hơn giá trị thuần có thể thực hiện của hàng tồn kho.
Căn cứ theo các quy định tại các khoản 1 và khoản 2 của điều 4 thông tư 48/2019/TT-BTC doanh nghiệp thực hiện trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho:
a) Nếu khoản dự phòng phải lập tương ứng bằng với số dư của khoản dự phòng khấu hao hàng tồn kho trong báo cáo năm trước được ghi vào sổ sách của công ty. Thì doanh nghiệp không được thực hiện việc ghi giảm hàng tồn kho.
b) Nếu khoản dự phòng phải lập lớn hơn với số dư của khoản dự phòng khấu hao hàng tồn kho trong báo cáo năm trước được ghi vào sổ sách của công ty. Thì doanh nghiệp được trích thêm phần chênh lệch vào giá vốn hàng bán trong kỳ đó.
c) Nếu khoản dự phòng phải lập thấp hơn với số dư của khoản dự phòng khấu hao hàng tồn kho trong báo cáo năm trước được ghi vào sổ sách của công ty. Thì doanh nghiệp được hoàn lại phần chênh lệch và ghi giảm giá vốn hàng bán trong kỳ.
d) Mức dự phòng khấu hao hàng tồn kho được tính cho từng mặt hàng tồn kho. Được giảm giá và tổng hợp thành bảng kê chi tiết. Đây là căn cứ để hạch toán ghi vào giá vốn hàng bán. (Giá vốn của tất cả các sản phẩm, hàng hóa đã bán trong kỳ).
3. Dự phòng giảm giá hàng tồn kho thực hiện dựa trên nguyên tắc nào?
Nguyên tắc để thực hiện dự phòng giảm giá hàng tồn kho:
a) Doanh nghiệp trích lập dự phòng khấu hao cho hàng tồn kho; phải có bằng chứng đáng tin cậy chứng minh về sự suy giảm giá trị thuần có thể thực hiện được với giá gốc của hàng tồn kho. Khoản dự phòng là số tiền dự kiến được tính trước vào chi phí sản xuất, giao dịch phần giá trị giảm xuống dưới giá trị được ghi lại của sổ kế toán hàng tồn kho. Để bù đắp cho những tổn thất thực tế do sản phẩm, vật tư và hàng hóa tồn kho được giảm.
b) Dự phòng khấu hao cho hàng tồn kho được thực hiện khi lập báo cáo tài chính. Lập dự phòng phải đúng quy định. Theo các chuẩn mực kế toán hàng tồn kho và các quy định của chế độ tài chính hiện hành.
c) Việc hình thành dự phòng khấu hao hàng tồn kho phải căn cứ vào nguyên vật liệu, hàng hóa. Dự phòng ghi sổ cho các dịch vụ đang diễn ra phải được tính theo giá riêng cho từng loại dịch vụ.
d) Giá trị thuần có thể thực hiện được của hàng tồn kho là giá bán ước tính của hàng hóa. Hàng tồn kho giai đoạn sản xuất kinh doanh thông thường trừ đi chi phí ước tính cho đến khi hoàn thành (-) Thành phẩm và chi phí ước tính cần thiết để bán chúng.
đ) Khi lập báo cáo tài chính năm với số lượng, nguyên giá và giá trị thuần có thể thực hiện được của vật liệu, hàng hóa và dịch vụ thuộc bất kỳ loại nào đang được triển khai trích lập:
- Khi dự phòng ghi giảm hàng tồn kho cần phải lập vào cuối kỳ kế toán lớn hơn khoản dự phòng được ghi trên sổ sách thì khoản chênh lệch được ghi tăng dự phòng và tăng giá vốn hàng bán.
- Nếu khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho phải được hình thành vào cuối kỳ kế toán này nhỏ hơn dự phòng giảm trừ hàng tồn kho được ghi trên sổ sách thì số chênh lệch các khoản chênh lệch nhỏ hơn được hoàn nhập và ghi giảm dự trữ và giảm chi phí sản xuất.
4. Hạch toán dự phòng giảm giá hàng tồn kho ra sao?
Hạch toán dự phòng giảm giá hàng tồn kho trong các trường học sau đây:
a) Khi lập BCTC nếu số dự phòng kỳ này cao hơn số đã trích lập từ các kỳ trước thì kế toán phải trích lập bổ sinh phần chênh lệch và hạch toán:
Nợ TK 632 – Giá vốn hàng bán
Có TK 229 – Dự phòng tổn thất tài sản (2294)
b) Khi lập BCTC nếu số dự phòng kỳ này nhỏ hơn số đã trích lập từ các kỳ trước, thì kế toán phải trích lập bổ sinh phần chênh lệch và hạch toán:
Nợ TK 229 – Dự phòng tổn thất tài sản (2294)
Có TK 632 – Giá vốn hàng bán
c) Xử lý các khoản dự phòng đối với vật tư, hàng hóa hết hạn sử dụng, mất phẩm chất, hàng hóa hư hỏng, không còn sử dụng, kế toán thực hiện hạch toán:
Nợ TK 229 – Dự phòng tổn thất tài sản
Nợ TK 632 – Giá vốn hàng bán
Có các TK 152, 153, 155, 156.
d) Xử lý giảm giá hàng tồn kho trước khi chuyển đổi hình thức doanh nghiệp từ 100% vốn nhà nước sang thành công ty cổ phần. Các khoản dự phòng giảm sau khi bù đắp tổn thất và hạch toán tăng vốn nhà nước như sau:
Nợ TK 229 – Dự phòng tổn thất tài sản (2294)
Có TK 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu.
>>> Nghiệp vụ liên quan: Cách tính khấu hao tài sản cố định
5. Cách xử lý hàng tồn kho sau khi trích lập
5.1 Xử lý dự phòng hàng tồn kho
- Nếu số dư đã trích lập với số dự phòng báo cáo năm trước bằng nhau thì doanh nghiệp không được lập các khoản dự phòng giảm giá trong năm nay.
- Nếu số dư đã trích lập với số dư giảm giá hàng tồn báo cáo năm trước cao hơn thì doanh nghiệp tính phần chênh lệch và trích thêm vào giá vốn hàng bán trong kỳ.
- Nếu số dư đã trích lập với số dự phòng báo cáo năm trước thấp hơn thì doanh nghiệp tính phần chênh lệch hoàn nhập và giảm giá vốn hàng bán trong kỳ.
- Mức dự phòng giảm giá hàng tồn kho được tính cho từng mặt hàng và được tổng hợp vào bảng kê chi tiết. Và đây là căn cứ để hạch toán vào giá vốn hàng bán.
5.2 Xử lý hàng tồn kho đã tích lập dự phòng
Thực hiện xử lý hủy bỏ, thanh lý các mặt hàng tồn không còn sử dụng được do ảnh hưởng bởi thiên tai, dịch bệnh, hư hỏng, hỏa hoạn, lỗi thời lỗi mốt, lạc hậu kỹ thuật do sinh hóa tự nhiên, hoặc hết hạn sử dụng không còn giá trị sử dụng.
Đối với hàng do cá nhân làm hỏng thì doanh nghiệp xem xét và quyết định xứ lý trách nhiệm đến những cá nhân liên quan đến hàng tồn kho đó.
Hàng tồn không thu hồi được, là khoản tổn thất thực tế chênh lệch giữa giá trị ghi trên sổ kế toán trừ đi cho giá trị hàng thu hồi. Và giá trị tổn thất thực tế của hàng không thu hồi được sẽ có quyết định xử lý sau khi bù đắp bằng nguồn hàng dự phòng giảm giá và phần chênh lệch được hoạch toán vào giá vốn hàng bán.
6. Công cụ trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho nhanh chóng chính xác
Trên thực tế thì mức dự phòng hàng tồn kho được hỗ trợ từ chính sách nhà nước thường nhỏ hơn so với tổn thất thực tế của doanh nghiệp. Do đó, doanh nghiệp cần chủ động lập kế hoạch và có những công cụ giải pháp quản lý hàng tồn kho cho hiệu quả. Với xu thế chuyển đổi sổ như hiện nay việc sử dụng phần mềm kế toán Accnet sẽ là một giải pháp tổng thể cho doanh nghiệp. Với những tính năng và công nghệ hiện đại quản lý kho đã không còn là nỗi băn khoăn của doanh nghiệp.
Hy vọng những thông tin về dự phòng giảm giá hàng tồn kho do Accnet cung cấp giúp các kế toán viên và doanh nghiệp hiểu đúng và thực hiện chính xác theo quy định. Xem thêm nhiều thông tin hữu ích khác về kế toán tại website https://accnet.vn.
