Báo cáo tài chính không chỉ là tài liệu bắt buộc trong hồ sơ quyết toán thuế, mà còn là bản đồ chiến lược thể hiện toàn cảnh sức khỏe tài chính của doanh nghiệp. Đối với những doanh nghiệp đang triển khai hệ thống kế toán – đặc biệt là kế toán tài sản – việc lập báo cáo tài chính đúng chuẩn, đầy đủ, chính xác là yếu tố then chốt để ra quyết định quản trị, thu hút đầu tư, đảm bảo tuân thủ pháp luật.
Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ hoặc doanh nghiệp đang trong giai đoạn chuyển đổi số vẫn gặp khó khăn với câu hỏi: Lập báo cáo tài chính như thế nào? Nên bắt đầu từ đâu? Làm sao để đảm bảo đúng mẫu, đúng số liệu, đúng hạn?
Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn hướng dẫn chi tiết, từng bước cụ thể về how to create financial statements trên Excel đúng theo chuẩn mực kế toán Việt Nam, phù hợp với Thông tư 200/2014/TT-BTC. Đồng thời, bạn cũng sẽ tìm thấy những gợi ý công cụ giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, kiểm soát rủi ro.
1. Vì sao lập báo cáo tài chính là nhiệm vụ sống còn của doanh nghiệp?
Báo cáo tài chính (BCTC) là hệ thống báo cáo tổng hợp, phản ánh toàn bộ hoạt động kinh doanh, tình hình tài sản, công nợ, kết quả tài chính của doanh nghiệp tại một thời điểm (cuối kỳ) hoặc trong một khoảng thời gian (quý, năm).
Lập báo cáo tài chính đúng, đủ mang lại 4 giá trị cốt lõi:
Công cụ đánh giá hiệu quả tài chính nội bộ:
- Nhà quản trị có thể xác định doanh thu – chi phí – lợi nhuận thực tế.
- Từ đó, ra quyết định phân bổ nguồn lực, cắt giảm chi phí, đầu tư đúng thời điểm.
Căn cứ làm việc với cơ quan thuế, kiểm toán:
- Là một phần của hồ sơ quyết toán thuế TNDN, báo cáo tài chính cần được nộp đúng thời hạn, đúng mẫu theo quy định.
- Thiếu hoặc sai sót trong báo cáo có thể dẫn đến phạt chậm nộp, truy thu thuế hoặc mất uy tín tài chính.
Tài liệu bắt buộc khi kêu gọi vốn, vay ngân hàng, đấu thầu:
- Ngân hàng, nhà đầu tư sẽ căn cứ vào báo cáo tài chính để đánh giá năng lực tài chính, khả năng trả nợ.
- BCTC minh bạch, rõ ràng là lợi thế trong các hoạt động đấu thầu, hợp tác liên doanh.
Hỗ trợ tích hợp hệ thống kế toán tài sản – tài chính – thuế: Khi triển khai phần mềm kế toán tài sản, dữ liệu tài sản cố định, khấu hao, thanh lý,... cần được tổng hợp vào bảng cân đối kế toán, thuyết minh BCTC.
Kết luận: BCTC không chỉ là “báo cáo” mà là hệ sinh thái dữ liệu tài chính cần được thiết kế, chuẩn hóa, vận hành khép kín với toàn bộ hệ thống kế toán của doanh nghiệp.
Xem thêm:
- Accounting software online giúp tiết kiệm thời gian
- Phần mềm kế toán doanh nghiệp sản xuất hỗ trợ báo cáo nhanh
- Giải pháp kế toán chuyên dụng cho hộ kinh doanh nhỏ lẻ
2. Báo cáo tài chính là gì? Cấu trúc, quy định hiện hành
Để lập được báo cáo tài chính chuẩn xác, trước hết doanh nghiệp cần hiểu rõ về cấu trúc của báo cáo cũng như các quy định pháp lý đang áp dụng.
Khái niệm báo cáo tài chính theo chuẩn VAS – Thông tư 200
Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS), Thông tư 200/2014/TT-BTC: Báo cáo tài chính là hệ thống các biểu mẫu tổng hợp, phản ánh tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh, lưu chuyển tiền tệ của doanh nghiệp trong kỳ kế toán.
BCTC được lập vào cuối mỗi kỳ kế toán năm, hoặc theo quý nếu doanh nghiệp nằm trong nhóm đối tượng phải báo cáo định kỳ. Đối tượng bắt buộc lập báo cáo tài chính:
- Tất cả các loại hình doanh nghiệp có tư cách pháp nhân (Công ty TNHH, cổ phần,...).
- Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp niêm yết.
- Các tổ chức có hoạt động sản xuất – kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.
Các thành phần của một bộ báo cáo tài chính đầy đủ
Một bộ BCTC chuẩn theo Thông tư 200 bao gồm 4 biểu mẫu chính:
| STT | Tên báo cáo | Ký hiệu biểu mẫu | Nội dung chính |
| 1 | Balance sheet | B01-DN | Tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu |
| 2 | Report results of business activities | B02-DN | Doanh thu, chi phí, lợi nhuận |
| 3 | Statements of cash flows | B03-DN | Tiền ra – vào từ hoạt động kinh doanh, đầu tư, tài chính |
| 4 | Notes to financial statements | B09-DN | Giải thích chi tiết các khoản mục trên các biểu mẫu trên |
Doanh nghiệp sử dụng phần mềm kế toán thường sẽ tự động tổng hợp số liệu TSCĐ vào B01-DN, thuyết minh B09-DN.
Quy định thời hạn, hình thức nộp báo cáo tài chính
Theo quy định của Bộ Tài chính:
Thời hạn nộp:
- Báo cáo tài chính năm: chậm nhất ngày 31/3 năm sau.
- Báo cáo tài chính quý (đối với DN niêm yết): chậm nhất 20 ngày sau khi kết thúc quý.
Nơi nộp:
- Cơ quan thuế quản lý trực tiếp.
- Cơ quan thống kê (nếu được yêu cầu).
- Sở kế hoạch & đầu tư (nếu có yêu cầu kiểm tra).
Hình thức nộp:
- Nộp bản in có chữ ký đóng dấu.
- Nộp điện tử qua phần mềm HTKK hoặc phần mềm kế toán có tích hợp XML theo mẫu.
3. Cách lập báo cáo tài chính theo Thông tư 200 cho từng phần
Dưới đây là hướng dẫn cụ thể cách lập từng biểu mẫu trong bộ báo cáo tài chính, dựa trên kinh nghiệm thực tế, yêu cầu pháp lý của Bộ Tài chính.
TẢI FILE MẪU BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN B01-DN
TẢI FILE MẪU BÁO CÁO KẾT QUẢ KINH DOANH B02-DN
Cách lập bảng cân đối kế toán (B01-DN)
Căn cứ dữ liệu để lập:- Số dư cuối kỳ của các tài khoản trong hệ thống kế toán tổng hợp.
- Dữ liệu tài sản cố định, tài sản lưu động, nợ vay, vốn chủ sở hữu.
- Gồm hai phần chính: Tài sản và Nguồn vốn.
- Mỗi phần chia thành ngắn hạn và dài hạn.
B1: Rút số dư cuối kỳ của các tài khoản tài sản, công nợ, vốn.
B2: Phân loại theo mẫu B01-DN:
- Tài sản: TK 111, 112, 131, 152, 211, 213,...
- Nợ phải trả: TK 311, 331, 333, 338,...
- Vốn chủ sở hữu: TK 411, 414, 421,...
B3: Đảm bảo công thức chuẩn: Tổng tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu
Lưu ý: Nếu sử dụng phần mềm quản lý tài sản, dữ liệu TSCĐ, khấu hao sẽ tự động được đẩy vào mục “Tài sản dài hạn” → giảm lỗi ghi nhận sai hoặc thiếu khấu hao.
Cách lập báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh trong báo cáo tài chính theo thông tư 200 (B02-DN)
Mục đích: Phản ánh toàn bộ doanh thu, chi phí, kết quả lãi/lỗ trong kỳ kế toán. Các chỉ tiêu chính:- Doanh thu thuần.
- Giá vốn hàng bán.
- Lợi nhuận gộp.
- Chi phí tài chính, chi phí quản lý.
- Thu nhập khác, chi phí khác.
- Lợi nhuận trước, sau thuế TNDN.
- Tổng hợp doanh thu (TK 511), giá vốn (TK 632), chi phí bán hàng (641), chi phí quản lý (642), thuế TNDN (821).
- Đảm bảo số liệu khớp với các bút toán đã kết chuyển cuối kỳ.
- Tính toán lãi gộp, lợi nhuận thuần, thuế phải nộp.
Mẹo thực tế: Với doanh nghiệp sản xuất, cần tính chính xác giá vốn hàng bán theo từng kỳ để đảm bảo lợi nhuận không bị sai lệch.
Cách lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ trong báo cáo tài chính theo thông tư 200 (B03-DN)
Có 2 phương pháp lập:- Trực tiếp: Ghi nhận chi tiết dòng tiền vào/ra.
- Gián tiếp: Điều chỉnh từ lợi nhuận kế toán trước thuế → dòng tiền.
- Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh.
- Dòng tiền từ hoạt động đầu tư.
- Dòng tiền từ hoạt động tài chính.
- Khởi đầu từ lợi nhuận kế toán trước thuế.
- Cộng/Trừ các khoản phi tiền mặt như khấu hao TSCĐ, chênh lệch tỷ giá,...
- Điều chỉnh tăng/giảm vốn lưu động (phải thu, phải trả, hàng tồn kho).
Lưu ý: Doanh nghiệp có dòng tiền âm liên tục trong 2 kỳ thường bị ngân hàng, kiểm toán đánh giá rủi ro cao → cần theo dõi sát chỉ tiêu này.
Đọc thêm:
Cách lập bản thuyết minh báo cáo tài chính (B09-DN)
Mục tiêu:- Giải thích các khoản mục bất thường, quan trọng trên 3 báo cáo còn lại.
- Cung cấp thông tin chi tiết về:
- Nguyên tắc kế toán.
- Tài sản cố định.
- Công nợ, doanh thu – chi phí.
- Biến động vốn.
- Danh sách chi tiết TSCĐ.
- Hợp đồng vay nợ, biên bản góp vốn, tài liệu pháp lý nội bộ.
- Phụ lục chứng minh doanh thu/chi phí/thuế.
- Trình bày theo thứ tự mẫu B09-DN.
- Dẫn chiếu đúng mã số trên bảng cân đối, B02, B03.
- Nếu có phần mềm kế toán tài sản, có thể xuất báo cáo thuyết minh TSCĐ trực tiếp → giảm sai sót.
Gợi ý: Các chỉ tiêu được giải thích càng rõ ràng, báo cáo càng dễ kiểm toán, tạo sự tin tưởng với đối tác tài chính.
4. Các bước chuẩn để lập báo cáo tài chính cho doanh nghiệp
Cách lập báo cáo tài chính theo thông tư 200 không chỉ đơn giản là “chuyển sổ sang file PDF” mà là một quy trình kiểm tra – kết chuyển – xác nhận số liệu được chuẩn hóa.
Bước 1. Rà soát, kết chuyển số liệu cuối kỳ
- Kết chuyển doanh thu (511), giá vốn (632), chi phí (641, 642), thu nhập khác (711), lỗ/lãi (911).
- Tính thuế TNDN tạm tính, ghi nhận chi phí thuế (821).
- Kết chuyển lợi nhuận sau thuế vào TK 421.
Sai sót thường gặp: Không kết chuyển đầy đủ dẫn đến số dư bất thường tại TK 911 hoặc TK 421.
Bước 2. Đối chiếu dữ liệu tài sản cố định – công nợ – hàng tồn kho
- Tài sản cố định: Phải khớp giữa báo cáo tài sản, mục 211, 213 trong bảng cân đối kế toán.
- Công nợ phải thu/phải trả: Đối chiếu sổ chi tiết 131, 331 với số dư tổng hợp.
- Hàng tồn kho: Đảm bảo khớp giữa sổ kho, TK 152, 156.
Mẹo kiểm soát: In bảng đối chiếu chi tiết từng khoản mục → rà soát thủ công hoặc dùng phần mềm hỗ trợ so khớp.
Bước 3. Sử dụng phần mềm hỗ trợ lập báo cáo tài chính theo thông tư 200
Hiện nay, các phần mềm kế toán hiện đại (như AccNet Cloud) cho phép doanh nghiệp:
- Tự động tổng hợp số liệu cuối kỳ theo định dạng chuẩn của B01, B02, B03, B09.
- Xuất file XML để nộp thuế điện tử hoặc in định dạng A4 trình ký.
- Kiểm tra lỗi sai phổ biến (mất cân đối, thiếu kết chuyển, lệch định khoản).
Hiệu quả ghi nhận: Có thể rút ngắn thời gian lập BCTC từ 5–7 ngày xuống còn 1–2 ngày làm việc với độ chính xác >95%.
Tìm hiểu thêm:
5. Một số sai sót phổ biến cần tránh khi thực hiện cách lập báo cáo tài chính trên Excel
Mặc dù các biểu mẫu trong báo cáo tài chính đã được chuẩn hóa, nhưng trên thực tế, rất nhiều doanh nghiệp – đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ – vẫn mắc phải những lỗi khiến báo cáo bị sai lệch, gây khó khăn khi quyết toán thuế hoặc làm việc với kiểm toán.
Không cập nhật số liệu khấu hao, đánh giá lại tài sản
- Không trích khấu hao TSCĐ thường xuyên hoặc không cập nhật sau khi điều chuyển, thanh lý → khiến giá trị ghi sổ trên báo cáo tài chính cao hơn thực tế.
- Không điều chỉnh giá trị còn lại sau khi đánh giá lại tài sản dẫn đến sai lệch tổng tài sản, ảnh hưởng đến cả bảng cân đối, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh.
For example: Một doanh nghiệp ghi nhận máy móc trị giá 2 tỷ VNĐ nhưng không khấu hao suốt 3 năm, khiến bảng cân đối “ảo hóa” năng lực tài sản dài hạn.
Kết chuyển lãi – lỗ không đầy đủ
- Bỏ sót kết chuyển TK 911 → TK 421 (Lợi nhuận chưa phân phối) → làm sai cột “Vốn chủ sở hữu”.
- Lợi nhuận sau thuế không được điều chỉnh đúng vào báo cáo lưu chuyển tiền tệ → gây sai lệch dòng tiền thực tế.
Solution: Thiết lập định khoản kết chuyển lãi/lỗ tự động trong phần mềm kế toán.
Số liệu không khớp giữa các biểu mẫu khi thực hiện cách lập báo cáo tài chính trên Excel
- Tổng tài sản không bằng tổng nguồn vốn trong bảng cân đối.
- Lợi nhuận trên B02 không khớp với lợi nhuận dùng để điều chỉnh dòng tiền trong B03.
- Các khoản mục trình bày trên B01 nhưng không có giải thích cụ thể trong B09 (thuyết minh báo cáo).
Tình huống thực tế: Một doanh nghiệp bị phạt 15 triệu đồng do gửi báo cáo tài chính mà lợi nhuận trên B02 lệch 500 triệu VNĐ so với dữ liệu kiểm toán phát hiện.
Thiếu thuyết minh rõ ràng cho các khoản mục đặc biệt
- Không trình bày chi tiết lý do tăng/giảm bất thường TSCĐ, nợ phải trả, hay biến động doanh thu đột biến.
- Không ghi rõ phương pháp kế toán áp dụng, ví dụ: khấu hao theo đường thẳng, đánh giá hàng tồn kho theo FIFO hay bình quân gia quyền.
Khuyến nghị: Đối với doanh nghiệp có giá trị tài sản lớn hoặc đang triển khai hệ thống kế toán tài sản – cần trình bày thuyết minh rõ ràng theo từng nhóm tài sản, từng phương pháp tính.
6. Gợi ý công cụ, giải pháp hỗ trợ lập báo cáo tài chính theo Thông tư 200 hiệu quả
Trong kỷ nguyên số, việc lập báo cáo tài chính không còn dừng ở Excel thủ công mà nên được tự động hóa bằng các giải pháp phần mềm chuyên biệt – giúp giảm thiểu sai sót, tiết kiệm thời gian, đảm bảo tính pháp lý.
AccNet Cloud – phần mềm kế toán tích hợp lập báo cáo tài chính
Ưu điểm nổi bật:
- Tự động tổng hợp dữ liệu kế toán – tài sản – công nợ – thuế để lập báo cáo chuẩn mẫu.
- Xuất nhanh các biểu mẫu B01 – B02 – B03 – B09 theo Thông tư 200.
- Tích hợp module quản lý tài sản cố định: ghi tăng, khấu hao, thanh lý → đồng bộ sang bảng cân đối kế toán.
- Xuất file XML nộp thuế qua eTax hoặc HTKK.
Phù hợp: Doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ, hoặc doanh nghiệp sản xuất cần quản lý nhiều TSCĐ.
ACCNET CLOUD – PHẦN MỀM KẾ TOÁN ONLINE CHO DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ
- Cắt 30–40% thời gian làm báo cáo tài chính mỗi quý
- Giảm 80% lỗi nhập liệu nhờ dữ liệu tự động liên kết giữa các phân hệ
- Truy xuất báo cáo ngay trên trình duyệt, không cần gửi file rườm rà qua mail
- Tự động khớp số liệu kế toán – kho – bán hàng – ngân hàng
- Dễ dàng theo dõi doanh thu, công nợ, dòng tiền mọi lúc, mọi nơi
Hàng nghìn doanh nghiệp SME đã tiết kiệm 200–500 triệu mỗi năm nhờ chuẩn hóa công tác kế toán với AccNet Cloud
👉 Vẫn dùng Excel là chấp nhận sai số và trễ hạn >>> Chuyển qua AccNet Cloud – gọn, chuẩn, không trễ deadline.
ĐĂNG KÝ TƯ VẤN VÀ DEMO NGAY HÔM NAY
Cách lập báo cáo tài chính theo Thông tư 200 hoặc trên Excel không chỉ là nghĩa vụ kế toán, mà là bản tóm tắt chiến lược tài chính toàn doanh nghiệp. Đặc biệt, với những doanh nghiệp đang triển khai giải pháp kế toán tài sản, báo cáo tài chính càng cần:
- Tự động hóa, đồng bộ số liệu từ khâu ghi nhận đến khâu tổng hợp.
- Đúng mẫu – đúng hạn – đúng dữ liệu để phục vụ đối nội, đối ngoại (thuế, kiểm toán, nhà đầu tư).
Doanh nghiệp cần thực hiện:
- Rà soát lại hệ thống tài khoản, phương pháp kế toán đang áp dụng.
- Triển khai phần mềm kế toán có khả năng tự động lập BCTC, tích hợp tài sản, thuế, công nợ.
- Đào tạo nhân sự kế toán về quy trình lập – kiểm – nộp báo cáo theo đúng chuẩn pháp lý.
Bạn đang cần lập báo cáo tài chính nhanh, chính xác, tự động? Trải nghiệm ngay AccNet Cloud – Giải pháp kế toán giúp doanh nghiệp lập báo cáo tài chính chuẩn Thông tư 200 chỉ trong vài cú click!
CONTACT INFORMATION:
- ACCOUNTING SOLUTIONS COMPREHENSIVE ACCNET
- 🏢 Head office: 23 Nguyen Thi huynh, Ward 8, Phu Nhuan District, ho chi minh CITY.CITY
- ☎️ Hotline: 0901 555 063
- 📧 Email: accnet@lacviet.com.vn
- 🌐 Website: https://accnet.vn/
Theme: