Hướng dẫn 4 cách phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp

Việc ra quyết định chiến lược không thể dựa vào cảm tính hay các báo cáo tổng hợp sơ sài. Phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp trở thành công cụ then chốt để CEO, CFO, các nhà quản trị đánh giá đúng thực trạng tài chính, hiệu quả hoạt động, khả năng sinh lời, rủi ro tiềm ẩn.

Nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam hiện vẫn đang vận hành theo phương pháp thủ công, dẫn đến sai sót dữ liệu, bỏ lỡ các cơ hội cải thiện hiệu quả kinh doanh. Do đó, việc nắm vững quy trình phân tích báo cáo tài chính không chỉ giúp tối ưu dòng tiền mà còn tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Bài viết này sẽ hướng dẫn doanh nghiệp từng bước phân tích báo cáo tài chính, cung cấp số liệu thực tiễn, giải pháp triển khai phù hợp.

1. Khái niệm phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp

Khác với việc đọc, hiểu các con số, phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp là quá trình đánh giá, so sánh, dự báo tình hình tài chính dựa trên dữ liệu báo cáo. Mục tiêu là nhận diện sức mạnh, điểm yếu, rủi ro tiềm ẩn.

Phân tích này giúp doanh nghiệp:

• Đánh giá khả năng sinh lời, hiệu quả hoạt động.
• Kiểm soát dòng tiền, tối ưu chi phí, vốn.
• Chuẩn bị các chiến lược đầu tư, mở rộng hoặc tái cấu trúc doanh nghiệp.

Mục tiêu của phân tích báo cáo tài chính

Mỗi doanh nghiệp khi thực hiện phân tích đều hướng đến:

• Đánh giá tình hình tài chính: nhận biết các khoản mục tài sản, nợ xấu, kiểm soát chi phí.
• Đánh giá hiệu quả hoạt động: xác định bộ phận kinh doanh nào sinh lời tốt, bộ phận nào cần cải thiện.
• Dự báo, quản lý rủi ro: dự đoán khả năng thanh khoản, rủi ro nợ xấu, nguy cơ thua lỗ.

Những doanh nghiệp áp dụng phân tích sâu, định kỳ có tỷ lệ thành công cao hơn 30% trong các quyết định mở rộng đầu tư, quản trị dòng tiền so với doanh nghiệp chỉ dựa vào báo cáo tổng hợp.

Read more:

• Phần mềm phân tích báo cáo tài chính giúp ra quyết định nhanh
• Software data analysis giúp doanh nghiệp ra quyết định nhanh
• Phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp giúp đánh giá hiệu quả

2. Các phương pháp phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp

Phân tích theo chỉ số tài chính (Financial Ratios Analysis)

Phân tích chỉ số tài chính là phương pháp biến dữ liệu báo cáo tài chính thành các tỷ lệ, giúp đánh giá hiệu quả, thanh khoản, khả năng sinh lời, rủi ro tài chính của doanh nghiệp. Đây là phương pháp phổ biến nhất vì dễ áp dụng, dễ so sánh, cho kết quả trực quan.

Các nhóm chỉ số chính:

• Chỉ số thanh khoản (Liquidity Ratios)
  • Current Ratio (Tỷ số thanh toán hiện hành): Công thức: Current Ratio = Tài sản ngắn hạn / Nợ ngắn hạn
    • Ý nghĩa: đo khả năng doanh nghiệp thanh toán các khoản nợ ngắn hạn bằng tài sản ngắn hạn.
    • Benchmark: >1,2 → doanh nghiệp có khả năng thanh toán tốt.
  • Quick Ratio (Tỷ số thanh toán nhanh): Công thức: Quick Ratio = (Tài sản ngắn hạn – Hàng tồn kho) / Nợ ngắn hạn
    • Loại bỏ hàng tồn kho, đo khả năng thanh toán ngay lập tức.
    • Nếu Quick Ratio <1, doanh nghiệp có thể gặp khó khăn khi thanh khoản cấp bách.
• Chỉ số khả năng sinh lợi (Profitability Ratios)
  • ROA (Return on Assets): lợi nhuận trên tổng tài sản.
  • ROE (Return on Equity): lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu.
  • ROS (Return on Sales): tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu.
• Practical example:
  • Một doanh nghiệp sản xuất vừa, nhỏ: ROE = 18%, ROA = 12% → hiệu quả sử dụng vốn tốt.
  • Nếu ROA thấp nhưng ROE cao → doanh nghiệp đang sử dụng đòn bẩy tài chính nhiều, cần đánh giá rủi ro.
• Chỉ số đòn bẩy tài chính (Leverage Ratios)
  • Debt to Equity Ratio: tỉ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu.
  • Debt Ratio: tỉ lệ tổng nợ trên tổng tài sản.
  • Ý nghĩa: đo rủi ro tài chính, khả năng thanh toán dài hạn.
  • Insight: Ngành sản xuất thường có Debt to Equity <0,5 là lành mạnh, trong khi ngành bất động sản có thể chấp nhận >1 vì đặc thù vốn đầu tư lớn.

Benefits:

• Cho phép doanh nghiệp so sánh với các chuẩn ngành.
• Nhận diện điểm mạnh/điểm yếu tài chính.
• Hỗ trợ ra quyết định đầu tư, tối ưu chi phí, nguồn vốn.

Phân tích báo cáo tài chính công ty theo chiều ngang (Horizontal Analysis)

Phân tích theo chiều ngang là phương pháp so sánh các số liệu tài chính qua nhiều kỳ kế toán để phát hiện xu hướng tăng giảm.

How to perform:

• Tính tỷ lệ tăng/giảm theo từng khoản mục: Tỷ lệ thay đổi (%) = ((Số kỳ hiện tại – Số kỳ trước) / Số kỳ trước) × 100

Ý nghĩa: Phản ánh mức tăng hoặc giảm của từng khoản mục trong báo cáo tài chính giữa các kỳ, giúp doanh nghiệp nhận diện xu hướng, biến động bất thường.

For example:

• Doanh thu kỳ này: 12 tỷ, kỳ trước: 10 tỷ → tăng 20%
• Chi phí kỳ này: 9 tỷ, kỳ trước: 7,2 tỷ → tăng 25%
• Chi phí tăng nhanh hơn doanh thu → doanh nghiệp cần kiểm soát chi phí.

Benefits:

• Xác định xu hướng dài hạn, biến động lớn bất thường.
• Giúp nhận diện nguyên nhân tăng/giảm doanh thu, chi phí, lợi nhuận.

Read more:

• Phân tích báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh giúp đo lường hiệu quả
• Phân tích báo cáo lưu chuyển tiền tệ qua ví dụ thực tế doanh nghiệp
• Phân tích dòng tiền của doanh nghiệp qua các chỉ số thực tế

Phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp theo chiều dọc (Vertical Analysis)

Phân tích chiều dọc đánh giá tỷ trọng từng khoản mục trong tổng tài sản, doanh thu hoặc chi phí, giúp hiểu cấu trúc chi phí, cơ cấu tài sản.

How to perform:

• Chia từng khoản mục cho tổng (tổng tài sản, tổng doanh thu, tổng chi phí) → ra tỷ trọng %.

For example:

• Tổng chi phí: 10 tỷ
  • Nhân công: 5 tỷ → 50%
  • Nguyên vật liệu: 3 tỷ → 30%
  • Chi phí khác: 2 tỷ → 20%

• Nếu chi phí nhân công chiếm quá cao → cần tối ưu quy trình sản xuất hoặc đào tạo nâng cao năng suất.
• Giúp phát hiện chi phí “ẩn” hoặc không hiệu quả.

Phân tích dòng tiền (Cash Flow Analysis)

Dòng tiền là “mạch máu” doanh nghiệp. Phân tích dòng tiền giúp đánh giá khả năng thanh toán, đầu tư, dự phòng rủi ro.

Các loại dòng tiền:

• Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh: doanh thu – chi phí hoạt động.
• Dòng tiền từ hoạt động đầu tư: mua bán tài sản cố định, đầu tư tài chính.
• Dòng tiền từ hoạt động tài chính: vay nợ, trả nợ, phát hành cổ phiếu.

For example:

• Doanh nghiệp có lợi nhuận 5 tỷ nhưng dòng tiền từ hoạt động kinh doanh chỉ 2 tỷ → cảnh báo thanh khoản thấp.
• Doanh nghiệp cần kiểm soát công nợ, tồn kho để đảm bảo dòng tiền thực tế.

Benefits:

• Phát hiện nguy cơ thiếu vốn lưu động.
• Dự báo dòng tiền cho các dự án đầu tư.
• Hỗ trợ ra quyết định điều chỉnh chi phí, quản lý nợ.

Phân tích benchmark ngành, đối thủ cạnh tranh

So sánh các chỉ số tài chính với chuẩn ngành hoặc đối thủ giúp doanh nghiệp đánh giá vị thế cạnh tranh.

For example:

• ROE trung bình ngành: 15%
• ROE doanh nghiệp: 18% → hiệu quả sử dụng vốn cao hơn trung bình ngành
• Giúp doanh nghiệp nhận diện cơ hội tăng trưởng, điểm yếu cần cải thiện.

Benefits:

• Cung cấp góc nhìn khách quan về hiệu quả hoạt động.
• Là cơ sở để lập kế hoạch chiến lược, điều chỉnh chi phí, vốn.

3. Quy trình thực hiện phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp

Bước 1: Thu thập dữ liệu, chuẩn hóa báo cáo

Bước đầu tiên trong phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp là đảm bảo dữ liệu đầy đủ, chính xác, thống nhất.

• Doanh nghiệp cần tổng hợp báo cáo từ các phòng ban, bộ phận kế toán, ngân hàng, các nguồn dữ liệu khác.
• Sử dụng phần mềm kế toán ERP/Cloud giúp tự động hóa thu thập dữ liệu, giảm sai sót, tiết kiệm thời gian.
• Một khảo sát mới cho thấy, các doanh nghiệp áp dụng ERP giảm tới 40% thời gian tổng hợp, kiểm tra báo cáo so với phương pháp thủ công.

Learn more:

• Phân tích các chỉ số tài chính doanh nghiệp qua ví dụ thực tế
• Hoạch định tài chính doanh nghiệp hiệu quả trong thời kỳ biến động
• Cách xây dựng financial dashboard hỗ trợ ra quyết định quản trị

Bước 2: Lựa chọn phương pháp phân tích phù hợp

Không phải tất cả các phương pháp phân tích đều phù hợp với mọi doanh nghiệp.

• Doanh nghiệp vừa, nhỏ: thường ưu tiên phân tích chỉ số tài chính, dòng tiền để đánh giá thanh khoản, khả năng sinh lời.
• Doanh nghiệp lớn hoặc tập đoàn: cần kết hợp phân tích theo chiều ngang, chiều dọc, so sánh benchmark ngành để đánh giá xu hướng, vị thế cạnh tranh.
• Tip: Việc lựa chọn phương pháp phù hợp giúp tiết kiệm thời gian, tạo kết quả phân tích chính xác hơn.

Bước 3: Thực hiện phân tích báo cáo tài chính công ty, đánh giá rủi ro

Sau khi dữ liệu đã chuẩn hóa, phương pháp được chọn, doanh nghiệp tiến hành phân tích chi tiết:

• Phân tích chỉ số tài chính → nhận diện sức khỏe tài chính.
• Phân tích dòng tiền → kiểm tra khả năng thanh toán, dòng tiền thặng dư.
• Phân tích cơ cấu chi phí → phát hiện các khoản mục không hiệu quả.

• Kết hợp phân tích định lượng (số liệu) với phân tích định tính (yếu tố thị trường, chính sách) sẽ đưa ra bức tranh toàn diện hơn.

Tải xuống: Mẫu phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp/công ty (mới 2025)

Bước 4: Đưa ra kết luận, đề xuất hành động

Kết quả phân tích cần chuyển thành các quyết định thực tế:

• Tối ưu chi phí vận hành, cải thiện lợi nhuận.
• Điều chỉnh chiến lược kinh doanh, mở rộng hoặc thu hẹp các dự án.
• Chuẩn bị các dự báo dòng tiền, kế hoạch ngân sách cho kỳ tiếp theo.
• Số liệu tham khảo: Doanh nghiệp áp dụng phân tích định kỳ, kịp thời có tỷ lệ dự báo dòng tiền chính xác hơn 85% so với các doanh nghiệp không phân tích.

4. Các lưu ý khi phân tích báo cáo tài chính công ty

Đảm bảo dữ liệu chính xác, cập nhật

Một báo cáo tài chính thiếu hoặc sai số sẽ dẫn đến quyết định sai lầm.

• Nên áp dụng quy trình kiểm tra số liệu đầu vào, đối chiếu với ngân hàng, hóa đơn, chứng từ gốc.
• Sử dụng phần mềm quản trị giúp tự động đồng bộ dữ liệu, giảm rủi ro sai sót.

So sánh theo chuẩn ngành

• Đánh giá hiệu quả không nên chỉ dựa trên các con số nội bộ.
• So sánh với các doanh nghiệp cùng ngành hoặc đối thủ cạnh tranh giúp nhận diện cơ hội cải thiện, rủi ro tiềm ẩn.

Kết hợp phân tích định lượng, định tính

• Số liệu tài chính phản ánh hiện trạng, nhưng cần phân tích các yếu tố thị trường, pháp lý, chính sách, chiến lược kinh doanh để đưa ra quyết định toàn diện.

Cập nhật quy định kế toán, thuế, chuẩn mực quốc tế

• Các quy định mới như VAS 2025 hay IFRS 17 ảnh hưởng trực tiếp đến cách lập, phân tích báo cáo.
• Doanh nghiệp cần theo dõi để đảm bảo phân tích đúng chuẩn, tránh sai sót pháp lý.

Tham khảo thêm: Ứng dụng AI phân tích dữ liệu trong quản trị và dự báo kinh doanh

5. Giải pháp phân tích báo cáo tài chính tích hợp AI – AccNet ERP

Trong bối cảnh chuyển đổi số, việc sử dụng phần mềm kế toán tích hợp như AccNet ERP mang lại lợi ích thiết thực:

• Tự động hóa dữ liệu tài chính
  • Tích hợp dữ liệu từ bán hàng, mua hàng, kho, kế toán vào một hệ thống duy nhất.
  • Giảm sai sót thủ công, tiết kiệm thời gian lập báo cáo.
• Phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp tức thì
  • Báo cáo chi tiết từng chỉ số tài chính, dòng tiền, cơ cấu chi phí theo thời gian thực.
  • Cho phép doanh nghiệp ra quyết định nhanh chóng, kịp thời điều chỉnh chiến lược.
• Hỗ trợ ra quyết định chiến lược bằng AI
  • Dự báo dòng tiền, phân tích rủi ro, cảnh báo bất thường trong hoạt động kinh doanh.
  • Kết hợp dữ liệu lịch sử với phân tích benchmark ngành giúp doanh nghiệp duy trì lợi thế cạnh tranh.

Doanh nghiệp áp dụng AccNet ERP giảm tới 50% thời gian phân tích báo cáo, nâng cao độ chính xác của dự báo tài chính.

PHẦN MỀM KẾ TOÁN ACCNET ERP TÍCH HỢP “TRỢ LÝ TÀI CHÍNH AI”

With 7 phân hệ lõi tích hợp từ kế toán, bán hàng, mua hàng, sản xuất, kho vận, nhân sự đến phân phối, phần mềm quản lý doanh nghiệp AccNet ERP tạo nên một hệ sinh thái quản trị tài chính – điều hành khép kín, đồng bộ thông tin xuyên suốt:

• Tài chính – Kế toán: Quản lý quỹ, ngân hàng, tài sản, giá thành, công nợ, sổ sách tổng hợp. Hơn 100 mẫu báo cáo quản trị tài chính được cập nhật tự động, đúng chuẩn kế toán Việt Nam.
• Sales: Theo dõi chu trình bán hàng, từ báo giá, hợp đồng đến hóa đơn, cảnh báo công nợ, hợp đồng đến hạn.
• Mua hàng – Nhà cung cấp: Phê duyệt đa cấp, tự động tạo phiếu nhập kho từ email, kiểm tra chất lượng đầu vào.
• Kho vận – Tồn kho: Đối chiếu kho thực tế và sổ sách kế toán, kiểm soát bằng QRCode, RFIF, kiểm soát cận date, tồn kho chậm luân chuyển, phân tích hiệu quả sử dụng vốn.
• Sản xuất: Giám sát nguyên vật liệu, tiến độ sản xuất theo ca/kế hoạch, phân tích năng suất từng công đoạn.
• Phân phối – Bán lẻ: Kết nối máy quét mã vạch, máy in hóa đơn, đồng bộ tồn kho tại từng điểm bán theo thời gian thực.
• Nhân sự – Tiền lương: Theo dõi hồ sơ, tính lương thưởng, đánh giá hiệu suất, lập kế hoạch ngân sách nhân sự.

TÍCH HỢP TRỢ LÝ TÀI CHÍNH KẾ TOÁN AI - RA MẮT 2025

AccNet ERP là một nền tảng công nghệ mở, tích hợp các giải pháp tiên tiến như:

• Phân tích tài chính 24/7 trên cả desktop & mobile: Tư vấn tài chính dựa trên BI Financial Dashboard chứa số liệu thực tế chỉ trong vài phút.
• Dự báo xu hướng và rủi ro tài chính: Dự báo rủi ro, xu hướng về mọi chỉ số tài chính từ lịch sử dữ liệu. Đưa ra gợi ý, hỗ trợ ra quyết định.
• Tra cứu thông tin chỉ trong vài giây: Tìm nhanh tồn kho, công nợ, doanh thu, giá vốn, dòng tiền,… thông qua các cuộc trò chuyện
• Tự động nghiệp vụ hóa đơn/chứng từ: Nhập liệu hóa đơn, kiểm tra lỗi, thiết lập lịch hạch toán chứng từ, kết xuất file, gửi mail,...

DOANH NGHIỆP ĐƯỢC GÌ KHI TRIỂN KHAI ACCNET ERP?

✅ Quản lý tài chính chủ động – Không còn “bơi trong số liệu rời rạc”

• Automate 80% of the accounting profession standards, the Ministry of Finance
• AI support phân tích báo cáo tài chính - Financial Dashboard real-time
• Đồng bộ dữ liệu real-time, mở rộng phân hệ linh hoạt & vận hành đa nền tảng
• Tích hợp ngân hàng điện tử, hóa đơn điện tử, phần mềm khác…, kết nối với hệ thống kê khai thuế HTKK

✅ Hiệu quả rõ rệt khi ứng dụng trợ lý tài chính AI 

• Giảm 20–30% chi phí vận hành nhờ kiểm soát ngân sách theo từng phòng ban
• Tăng 40% hiệu quả sử dụng dòng tiền, dòng tiền ra/vào được cập nhật theo thời gian thực
• Thu hồi công nợ đúng hạn >95%reduce losses and bad debts
• Cut 50% aggregate time & financial analysis
• Business tiết kiệm từ 500 triệu đến 1 tỷ đồng/nămincrease the efficient use of capital when deploying AccNet ERP

ĐĂNG KÝ NHẬN DEMO NGAY

Vui lòng điền các thông tin vào form chúng tôi sẽ liên hệ lại với bạn trong 24h làm việc.

Sign up Demo

PositionBusiness ownerChief financial officerChief accountantPurchasing managerHrHead of ITHead of businessHead of MarketingProject managementStaffOther

Request a consultation/demo*Software financial accounting AccNet ERPAccounting software Accnet CloudSoftware electronic invoice AccNet eInvoiceSoftware purchase management AccNet PurchaseSoftware sales manager AccNet OrderManagement software retail point of sale AccNet SurePOSSoftware inventory management AccNet InventorySoftware management project budget AccNet BudgetSoftware asset management AccNet AssetSystem analysis financial AccNet BI Dashboards

By clicking Register button, you have agreed to Privacy policy information of AccNet.

Register

If you are human, leave this field blank.

KHÁCH HÀNG TIÊU BIỂU ĐÃ VÀ ĐANG TRIỂN KHAI ACCNET ERP

✅ Demo miễn phí full tính năng

✅ Báo giá cá nhân hóa theo quy mô doanh nghiệp

✅ Tư vấn 1:1 cùng chuyên gia có nhiều kinh nghiệm

Phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp không còn là bước phụ trong quản trị tài chính, mà là công cụ quan trọng để tối ưu hiệu quả hoạt động, ra quyết định chiến lược. Việc áp dụng phương pháp phân tích đúng chuẩn, kết hợp dữ liệu chính xác, công nghệ quản trị hiện đại như AccNet ERP giúp doanh nghiệp:

• Kiểm soát dòng tiền, chi phí, nợ xấu hiệu quả.
• Phát hiện cơ hội tăng trưởng, tối ưu lợi nhuận.
• Tăng khả năng dự báo, giảm rủi ro, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Đầu tư vào phân tích báo cáo tài chính, công cụ quản trị số hóa không chỉ là lựa chọn thông minh, mà là yếu tố quyết định thành công lâu dài cho doanh nghiệp trong kỷ nguyên số.

CONTACT INFORMATION:

• ACCOUNTING SOLUTIONS COMPREHENSIVE ACCNET
• 🏢 Head office: 23 Nguyen Thi huynh, Ward 8, Phu Nhuan District, ho chi minh CITY.CITY
• ☎️ Hotline: 0901 555 063
• 📧 Email: accnet@lacviet.com.vn
• 🌐 Website: https://accnet.vn/